Op het moment dat we deze nieuwsbrief samenstellen, stappen Nederlanders massaal over van Whatsapp naar Signal. Voor de enkeling die Signal niet kent: dat is een non-profitorganisatie die, anders dan Whatsapp, privacy centraal stelt. Je zou willen dat een vergelijkbare beweging op gang kwam jegens de techreuzen die ons onderwijs in hun greep hebben. Maar dat is wel een stuk ingewikkelder en op die kwestie komen we in de komende tijd nog geregeld terug. In deze aflevering echter een gevarieerd aanbod van artikelen, opiniestukken en recensies zoals u dat gewoonlijk kunt verwachten.

Pieter Leenheers kijk op het leven in onderwijsorganisaties

Anje Ros

Het gebruik van kennis uit onderzoek vraagt altijd om een vertaalslag naar de eigen situatie. Professionele leergemeenschappen spelen daarbij een belangrijke rol. Maar ook de schoolleider: die faciliteert de PLG’s in tijd en ruimte en zorgt voor een cultuur en structuur die het samen leren en werken bevordert, oftewel een lerende organisatie. In dit artikel gaat Ros nader in op beide rollen.

Eelco van Hout en Margriet van der Sluis

Onderwijsmensen hebben net als andere professionals de neiging vraagstukken in de eigen bubbel op te lossen. Maar, betogen Van Hout en Van der Sluis, de oplossingen voor veel van die vraagstukken liggen juist in het omliggende ecosysteem. Een goed voorbeeld daarvan is het Eindhovens Brainport.  

Tefke van Dijk

In de loop van 2024 bracht de SLO concept-kerndoelen uit voor een aantal vakken. De  actualisering biedt schoolleiders een kans om bewust te kiezen hoe zij het onderwijs willen vormgeven. In deze DNMonline interviewt Tefke van Dijk schoolleider Eelke Smulders (Christelijk Lyceum Delft) en SLO-programmamanager Mirjam Brand over de vraag wat schoolleiders en bestuurders nu al zouden kunnen doen.

Frank WeijersI

De 11 jaargangen van DNM bevatten tal van artikelen die nog altijd actueel zijn. Met de komst van DNMonline zijn die beter bereikbaar geworden. Om de lezer erop te attenderen herplaatsen we een paar keer per jaar zo’n oud artikel. Dit keer een artikel van Frank Weijers uit 2014, waarin Weijers betoogt dat de taal van de leider een organisatiecultuur kan bevorderen die vooral is gericht op het voorkomen van problemen, maar ook een cultuur waarin juist met vertrouwen en plezier wordt gewerkt. Moraal: het is belangrijk dat leidinggevenden hun woorden en zinnen met zorg (leren) kiezen en gebruiken.

Verdiep je leiderschap in het nieuwe studiejaar!

Ons nieuwe opleidingsaanbod voor studiejaar 2025-2026 staat nu online. Die opleidingen helpen schoolleiders grip te krijgen in de complexe wereld van nu. We leren ze om op een andere, meer strategische, manier te kijken en te doen. Kijk op de website en schrijf je in. Wil je eerst meer weten en kennismaken? Bezoek onze online informatiebijeenkomsten op 20 maart, 15 april, 21 mei of 17 juni. Wil je je leiderschap nog dit studiejaar verdiepen? Schrijf je dan in voor onze sessie “Voortouw nemen in schoolontwikkeling” dat op 13 mei 2025 wordt gegeven door Iliass El Hadioui.

Deugden voor managers

Emmeken van der Heijden

De stokoude theorie dat mensen pas aan de slag gaan als je ze duidelijk instrueert en voortdurend controleert, lijkt onuitroeibaar. Evenals het idee dat een autoritaire leiderschapsstijl daarbij zou werken. Willem de Vos zet daar een pleidoor voor hoffelijk leiderschap tegenover.

Netwerkschool

Hartger Wassink

Netwerkschool, kent u die uitdrukking? Ik las er jaren geleden over in een boek van psychiater Floortje Scheepers. En ik vergat het weer. Maar het woord kwam bij me terug toen ik las over de transformatie van bibliotheken. Het keerpunt was een keiharde bezuiniging een jaar of tien terug. Vestigingen werden in rap tempo gesloten. Het was veranderen of verdwijnen.

Protocollen bieden houvast, maar dat maakt je nog niet rotsvast’. Omgaan met verlies in het Onderwijs

Jasmijn Kester

Een school is meer dan een verzameling leerlingen, docenten en lokalen. Een school is een leefgemeenschap, een plek waar levensverhalen samenkomen, waar gedeeld wordt in vreugde én verdriet. Dat besef, schrijft Kester,  ‘kwam in alle hevigheid binnen aan het begin van dit jaar, toen we te horen kregen dat Jack, een leerling van de Horeca Vakschool Rotterdam, tragisch om het leven kwam door een vuurwerkongeluk.’

Toenemende agressie in het onderwijs: willen we dat schoolleiders en leraren de kop van jut zijn? 

Bart Schipmölder

Nogal wat schoolleiders hebben vandaag de dag te maken met de toename van agressie van ouders richting leraren en schoolleiding. Dat leidt niet alleen tot veel juridisch gedoe, maar leidt ook af van het verbeteren van de onderwijsorganisatie. Doordat angst en frustratie doorsijpelen in de schoolcultuur, voelen docenten zich minder gesteund en neemt het vertrouwen in de leiding af. Omdat we op die manier elke dag weer een beetje minder toekomen aan ons eigenlijke werk, is de vraag hoe hiermee om te gaan.

Maak je taalonderwijs betekenisvol: NRO-leidraad 

Een goede taalvaardigheid is nodig om te functioneren in de maatschappij. De leidraad ‘Betekenisvol en functioneel taalonderwijs in groep 3-8’ van het NRO biedt praktische tips en wetenschappelijke inzichten om de taalvaardigheid van je leerlingen te versterken. Met zes concrete aanbevelingen, praktijkvoorbeelden en handreikingen. Download de leidraad op Onderwijskennis.nl, een dienst van het NRO.

Ruud Klarus (2024)

Denken over opvoeding en onderwijs. Een ideeëngeschiedenis van Socrates tot Biesta

Renske Bouwer, Micha Hamel, Suzanne van Norden, Jeroen Steenbakkers en Els Stronks. (reds) (2024).

Opdat wij schrijven. Herinrichting van ons schrijfonderwijs nu

Marjan Vermeulen en Frank de Jong (2023)

Cocreëren kun je (stimu)leren - Over kennis, leren, cocreatie en leiderschap

Voor slechts € 3,55 per maand ben je al lid.

DNMonline is een onafhankelijk online platform inzake leiderschap in het funderend onderwijs. Met 8x per jaar nieuwe content, toegang tot een uitgebreid archief.